بنگاه ترجمه و نشر کتاب
| شهبانو فرح پهلوی | بنگاه ترجه و نشر کتاب | درگاه محمدرضا شاه پهلوی |
بنگاه ترجمه و نشر کتاب در سال ۱۳۳۳ به فرمان اعلیحضرت شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بنیاد شد و یکی از سازمان‌های وابسته به بنیاد پهلوی بود. بنگاه ترجمه و نشر کتاب از سال ۱۳۴۱ به ریاست عالیه شهبانو فرح پهلوی در آمد. این بنگاه با آن که آرمان فرهنگی دارد و سازمانی ناسودبر است بر اساس قانون تجارت اداره می‌شود. بنگاه ترجمه و نشر کتاب در چاپ نوشته‌های با ارزش و گرانبهای پارسی و برگردان (ترجمه) کارهای نویسندگان بزرگ خارجی درباره ایران و ایران شناسی و چاپ کتاب‌هایی که در پرورش ذهنی مردم به ویژه جوانان و نوجوانان اثر داشته همواره رل بنیادین داشته و در دوران فعالیت خود گام‌های بلندی برای رسیدن به آرمان‌های خویش برداشته اشت.[۱]
پیدایش
از آغاز قرن بیستم میلادی هم‌زمان با گسترش پیوند‌های سیاسی ، اقتصادی، تجارتی، فرهنگی، با دنیای غرب جنبشی که در راستای برگردان کارهای نویسندگان و برگزیدگان دانش و هنر از زبان‌های غربی در ایران پدید آمده بود گسترش بیشتری یافت ولی سازمان‌هایی که به چاپ این گونه کتاب‌ها دست می‌زدند کمتر آرمان فرهنگی و غیرانتفاعی داشتند. برای از بین بردن این کاستی‌ها در زبان پارسی و برگردان و چاپ یک ردیف کارهای سودمند و برگزیده خارجی در رشته‌های گوناگون دانش و ادب بنگاه ترجمه و نشر کتاب بنیاد شد.
هدف از بنیادگذاری این بنگاه این است که از راه برگردان و چاپ کتاب‌های مهم جهان به زبان فارسی مردم کشور را از بهترین کارهایی که با انگیزه و اندیشه بشری در دوران گوناگون آفریده شده برخوردار سازند تا این سبب نیرومند کردن اندیشه و برانگیختن خوانندگان گردد. با برگردان کتاب‌های ارزنده در راه گسترش و پیشرفت زبان پارسی بکوشد و آن را به کمک آثار و اندیشه‌های نو پربارتر سازد. هم چنین فن برگردان و نویسندگی را پیشرفت دهد و با برگردان نوشتارها در پیشبرد پژوهش‌های علمی درباره ایران، مردم جهان را با تاریخ و تمدن کهن ایران آشناسازد.
بنگاه ترجمه و نشر کتاب برتری را به برگردان کتاب‌های ادبی داد ولی بنا به نیازمندی‌های جامعه کتاب‌های علمی، فلسفی، اجتماعی و هم چنین کتاب‌هایی درباره ایران را چاپ نیز می‌کند.
سازمان
بنگاه ترجمه و نشر کتاب دارای هیات مدیره ، مدیر عامل و بازرس است. هیات مدیره که بنگاه را اداره می کند دربرگیرنده پنج نفر می باشد که چهار تن آنان از سوی نایب‌التولیه که رییس هیات مدیره است برگزیده می‌شوند. یک تن از هموندان هیات مدیره از سوی نایب التولیه به سمت مدیر عامل و یک تن از بیرون به عنوان بازرس برگزیده می‌شود. وظایف هیات مدیره به انجام رساندن آرمان‌ها و راه و روش بنگاه، تصویب بودجه و برنامه‌ها و آیین نامه‌هایی است که از سوی مدیر عامل نگاشته می‌شود.
سازمان اداری و فنی بنگاه دارای مدیر عامل، مشاور عالی، بازرس، هیات همکاران بنگاه برای بازبینی کتاب‌ها، چاپ و پخش کتاب‌ها و حسابداری و دفترداری می‌باشد.
برنامه
- برنامه چاپ کتاب به زبان پارسی: در این برنامه از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۱، ۲۵۹ کتاب جدید و ۱۵۳ کتاب دوباره چاپ شده بیرون داده شد. روی هم رفته ۳۶۰ کتاب با تیراژ یک میلیون کپی به چاپ رسید.
- برنامه برگردان و چاپ کتاب‌های خارجی: در این برنامه کتاب‌های برگزیده پارسی به زبان‌های خارجی برگردانده می‌شوند. این برنامه بر پایه فرمان شاهنشاه آریامهر و با همکاری یونسکو و یاری مالی شرکت ملی نفت ایران انجام می‌یابد. آرمان از برگردان کتاب‌های پارسی به زبان‌های خارجی گسترش و پیشبرد فرهنگ و تمدن ایران و آشنایی مردم جهان غرب به ایران و نشان دادن سهم بزرگ کشور ایران در پیشرفت تمدن جهان می‌باشد. برای نمونه کلکسیون میراث ایران از کتاب‌هایی است که از سوی چاپگران غربی چاپ و پخش شده است و بخشی از کلکسیون کتاب‌هایی است که برای آشنایی ملت‌ها با کارهای فکری و ذوقی یکدیگر از سوی یونسکو چاپ می‌شود.
- ترجمه دانشنامه اسلامی: برگردان و چاپ دانشنامه اسلامی از شهریور ۱۳۴۹ آغاز و با پایداری ادامه یافت . بنگاه با گزینش برگردان کننده‌های شایسته و آشنا به معارف اسلامی این کار و این دانشنامه عام المنفعه را به کان‌های پر ارزش فرهنگی کشور افزود .
فتنه اسلامی در سال ۲۵۳۷ شاهنشاهی
پس از فتنه اسلامی و بستن دانشگاه‌ها و مرکزهای فرهنگی از سوی ابوالحسن بنی صدر رییس جمهور و نخست‌وزیرش میرحسین موسوی برای سه سال، بنگاه ترجمه و نشر کتاب منحل شد . در سال ۱۳۶۲ بخش ترجمه دانشنامه اسلامی بنگاه ترجمه و نشر کتاب به سازمانی به نام بنیاد دائره‌المعارف اسلامی[۲] دیگرگون شد و کار دانشنامه اسلامی را که از سال ۱۳۴۹ آغاز شده بود ادامه داد و نوشتارها و دستاوردهای بخش دانشنامه اسلامی بنگاه ترجمه و نشر کتاب زیر نام « دانشنامه جهان اسلام » به چاپ رسید.
منابع
- ↑ انتشارات دفتر مخصوص شهبانو ، تهران ، ۱۳۵۴ ، ص. ۸ - ۱۲
- ↑ بنیاد دائره المعارف اسلامی