بازدید اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و شهبانو فرح پهلوی از پروژه‌های عمرانی مشهد ۱۳ تا ۱۶ اردیبهشت ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
| برنامه عمرانی پنجم ۱۳۵۲ - ۱۳۵۶ | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | برنامه عمرانی پنجم/سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی |
بازدید اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و شهبانو فرح پهلوی از پروژه‌های عمرانی مشهد ۱۳ تا ۱۶ اردیبهشت ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی و والاحضرت همایون رضا پهلوی ولیعهد ایران پیش از نیمروز ۱۳ اردیبهشت ماه برای یک بازدید سه روزه از برنامه‌های عمرانی و پیشرفت‌های استان خراسان با هواپیما به مشهد پرواز کردند. در این سفر امیر اسداله علم وزیر دربار شاهنشاهی، دکتر منوچهر اقبال رییس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران، امیرقاسم معینی وزیر کشور، هوشنگ نهاوندوی رییس دفتر مخصوص اعلیحضرتین را همراهی نمودند.
در فرودگاه مهرآباد امیرعباس هویدا نخست‌وزیر، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی، وزیر امور خارجه، رییس ستاد بزرگ ارتشتاران، رییس کل تشریفات شاهنشاهی، رییس دفتر مخصوص شاهنشاهی، رییس کل تشریفات وزارت امور خارجه و آجودان‌های لشکری و کشوری شاهنشاه آریامهر به پسواز اعلیحضرتین آمده بودند.
هواپیمای والاحضرت همایون ولیعهد در ساعت ۱۱ و پانزده دقیقه و هواپیمای شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو و همراهان در ساعت ۱۱ و ۲۰ دقیقه در فرودگاه مشهد بر زمین نشست. در پای پلکان هواپیما عبدالعظیم ولیان نیابت تولیت آستان قدس رضوی و استاندار خراسان به اعلیحضرتین خوش‌آمد گفت. آنگاه فرمانده لشکر ۷۷ مشهد گزارش نظامی به آگاهی رساند و به سرافرازی ورود اعلیحضرتین و والاحضرت ولیعهد ۲۱ تیر توپ شلیک شد.
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو و والاحضرت همایون ولیعهد پس از پایان آیین نظامی و دیدن سان از گروهان تشریفاتی از برابر نمایندگان استان خراسان در سنا و مجلس شورای ملی، استادان دانشگاه فردوسی، مدیران کل، رییس اداره‌های استان خراسان، هموندان جمعیت‌های خیریه انجمن‌های ملی و گروه‌های مردم گذشتند. در پیشاپیش پیشبازکنندگان ۱۷ دختر با ۱۷ سبدگل به نشانه ۱۷ اصل انقلاب شاه و ملت ورود اعلیحضرتین و والاحضرت ولایتعهد ایران را گلباران کردند. شاهنشاه پس از پرسش از اندازه بارندگی و و خرمن غله امسال و چراگاه‌های خراسان به سوی مرکز شهر مشهد روان شدند. از فرودگاه تا مرکز شهر مشهد هزاران تن از مردم مشهد ایستاده بودند و با ابراز شور و هیجان ورود اعلیحضرتین و والاحضرت ولیعهد را گرامی داشتند.
در بازدید از آستان قدس رضوی گروهی از روحانیون خراسان به پیشگاه باریافتند. شاهنشاه آریامهر فرمودند:
- علاقه من به دین و مذهب علاوه بر جنبه شخصی که از کودکی بوجود آمده است جنبه خصوصی دارد و عده زیادی از این مسئله اطلاع دارند و عقیده‌ای که از لحاظ مملکت‌داری به ترویج اصول دین مبین اسلام و لزوم داشتن دین در جامعه‌ای که امروز از طریق ماده‌پرستی تهدید می‌شود امری است بسیار روشن. کاری که از دست ما بر می‌آید البته تنظیم شعائر دینی است و هم چنین عمران، تعمیر، ایجاد تاسیسات جدید مذهبی که نمونه‌اش را خودتان در اینجا و دیگر نقاط مملکت می‌بینید مملکت ما با سرعت زیاد به سوی ترقی پیش می‌رود و در هر گوشه و کنار آن کارگاه‌هایی با وسایل و تجهیرات جدید فنی و مکانیک ایجاد می‌شود. در عین حال توجه می‌دهم که آینده ما فقط صرفا نمی‌تواند مادی و مکانیکی باشد بلکه اصول معنوی محکمی نیز باید جامعه را از خطر رفتن به سمت ماده‌پرستی برحذر دارد.
- در صحبت‌ها و نطق‌ها و در کتاب‌های خودم به این مسله اشاره کرده‌ام اینجا جایی است که آقایان هم به عنوان اعتقادات مذهبی و فردی و هم به عنوان ایرانی وظایفی دارید و باید موضوع خداپرستی را از ماده‌پرستی به درستی تفکیک کنید و یک عده بیچاره اگر بیچاره نبودند که این حرف‌ها را نمی‌زدند با یک استدلال بسیار ضعیفی می‌گویند، مارکسیست اسلامی این دیگر وظیفه آقایان است که روشن بکنند که این بهانه‌ها و این حرف‌ها جنبه تمسخر دارد و اینهم البته حربه کسانی است که آدم می‌کشند مسلسل به دست وارد کوچه می‌شوند و بچه‌های دو تا شش ساله و هم چنین زنان و مردان را درو می‌کنند و با این مسئله جنبه مذهبی هم می‌دهند. این روش در کدام مذهب و دین مبین ما آمده است که یک کسی حق گرفتن جان دیگری را داشته باشد اگر سراغ دارید من که اطلاعی ندارم.
- اگر بهانه‌ای هم باشد باید گفت رفع عیب که به وسیله هفت و گلوله انجام نمی‌شود بلکه به وسیله جهاد اجتماعی می‌توان بر ضد فساد اجتماعی مبارزه کرد. البته مواقعی که در مملکتی اعتقاد به اصول و مبانی دینی و خداوندی نباشد، باید از آن راه وارد شد. فسادی مادی انشاالله به وسیله دستگاه‌های مختلف مملکتی برطرف می‌شود. مملکت در اوج پیشرفت و ترقی است و زندگی و آسایش را هم می‌توان در اثر این پیشرفت‌ها به دست آورد.
- آقایان وظیفه دارید که این زندگی روحانی و مبارزه با فساد را در جامعه این مملکت رواج دهید.
به هنگام ورود اعلیحضرتین و والاحضرت همایون ولیعهد به حرم محمدرضا نوغانی به نمایندگی از سوی جامعه روحانیت مشهد چنین گفت:
- نصر من الله و فتح قریب
- بار دیگر درخشندگی مهر آریا و آریامهر تجلی بیشتری به خراسان و مجد و عظمت زیادتری به درباری ولایتمدار رضوی بخشید. این روز فرخنده و سال افتخار و فرصتی برای شرفیابی روحانیت خراسان به حضور شاهنشاه بزرگ شیعه و این روز فرخنده فرصتی است تا تشکرات قلبی ملت ایران خاصه مردم خراسان و بالاخص جامعه روحانیت را به حضور همایونی تقدیم بداریم.
- علاقه و ایمان خاصه شاهنشاه به مبانی مذهبی و تعظیم دایمی همایونی از شعائر اسلامی که نمودار کامل آن در خراسان آنچه که در کمتر از دو سال در این آستان مقدس گذشت و می‌گذرد به یک رویا بیشتر شباهت دارد تا به یک حقیقت. تغییرات داخلی آستان قدس رضوی، نوسازی اطراف حرم مطهر، تعریض خیابان مسیر و خاصه تاسیس موزه و کتابخانه‌ای که گرانبهاترین آثار معنوی و مدهبی ما را برای همیشه حفظ خواهد کرد ما را به این حقیقت متوجه می‌کند که در عصر رستاخیز و انقلاب در دوران سلطنت آریامهر نه مشکل بلکه محال نیز وجود ندارد. سراسر جهان شیعه یک نقطه اتکا دارد و آن شخص شخیص همایونی است.
- روحانیت شیعه تمام ابواب آمال و آرمان و آرزوها را به روی خود نیروی مذهب و به روی ملت و مملکت با رهبری‌های بلند پایه و اندیشمندانه آن شاهنشاه باز و مفتوح می‌داند.
- شاهنشاها
- مراتب ایمان قلبی رهبر ایران بر همه مردم ایران محرز و مسلم است کمونیزم اساس خداپرستی و توحید را تهدید می‌کند و این سربازان دینی و خدمتگزاران مذهبی هستند با مواهب که ذات مبارک ملوکانه به این ملت و مملکت عنایت فرموده‌اند و با امکانات وسیعی که در اختیار قرارداده‌اند می‌توانیم به خواست خدا مروج قرآن و آثار شریعت مذهب و دین باشیم.
- شاهنشاها
- تمام شیعیان جهان به آن اعلیحضرت می‌نگرند و از همه جا دست استمداد به سوی پادشاه شیعه ما دراز می‌کنند.
- روحانیت شیعه که همواره دعاگو و خدمتگزاران صادق بوده و هستند به امید بیشتر به عنایات شاهانه امیدوارند هر چه زیادتر خاصه در این آستان مقدس با این دگرگونی و تحول چشمگیر که هر تازه واردی را نه مجذوب بلکه مسحور می‌کند در سطح افکار عالی همایونی و ملوکانه بتواند سدای قرآن - سدای امام صادق و سدای احکام جعفری که حیات بخش و سعادت بخش روح جهانیان و پرورش دهنده اخلاق انسان‌هاست از پایگاه مقدس ابوالحسن الرضا با صدور اوامر ملوکانه و با ارشاد و راهنمایی‌های خدمتگزاران صدیق شاهنشاه این موفقیت و افتخار را چون همیشه به روحانیت و مذهب عنایت فرماید.
پس از نیمروز شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از ساختمان موزه/کتابخانه و خزانه نوبنیاد آستان قدس رضوی در مشهد بازدید فرمودند و سرپرستان هر بخش گزارش رسایی به آگاهی همایونی رساندند. در این بازدید دکتر منوچهر اقبال رییس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران، معینی وزیر کشور و ولیان نیابت تولیت عظمی و استاندار خراسان، هوشنگ نهاوندی رییس دفتر مخصوص علیاحضرت شهبانو، تیمسار سپهبد هاشمی‌نژاد رییس سرای نظامی و ژنرال آجودان شاهنشاه آریامهر و شماری از بلندپایگان لشکری و کشوری اعلیحضرتین را همراهی می‌کردند. به آگاهی اعلیحضرتین رسید که این ساختمان در زمینی به پهنه ۱۰ هزار مترمربع ساخته شده که دو اشکوب از آن کتابخانه، دو اشکوب موزه و یک اشکوب برای خزانه ویژه شده است. این ساختمان با بناهای پیرامون هماهنگی دارد و از مدرن‌ترین دستگاه‌های اندازه‌گیری و میزان کردن دما و نم در هر اشکوب برخوردار است. سیستم نگاهبانی کتابخانه و موزه از مدرن‌ترین تلویزیون‌های مداربسته و آژیراک (اعلام خطر) برای درهای ایمنی مجهز می‌باشد. هنگام بازدید گفته شد که بیش از ۸۱٬۰۰۰ پوشینه کتاب در این کتابخانه موجود است که از این شمار ۵۵٬۰۰۰ کتاب‌های چاپی می‌باشند و دیگر کتاب‌ها قرآن‌ها و کتاب‌های دست نوشته گرانمایه می‌باشد. اعلیحضرتین ساعت ۱۷ و پانزده دقیقه به بازدید از کتابخانه پایان دادند.
آنگاه شاهنشاه آریامهر با هلیکوپتر به بازدید هوایی از شهر مشهد و پیرامون پرداختند. و علیاحضرت شهبانو از شیرخوارگاه والاحضرت رضا پهلوی، بخش‌های کودکان و زنان بیمارستان شهناز پهلوی وابسته به دانشگاه فردوسی و سپس شبانه‌روزی و بنایی شبه خانواده جمعیت بهزیستی و آموزشی فرح پهلوی در مشهد دیدن کردند.
علیاحضرت شهبانو از سالن‌های شیرخوارگاه والاحضرت رضا پهلوی بیش از ۳۰۰ کودک شیرخوار تا پنج سال که بی‌سرپرست هستند نگهداری می‌شوند دیدن کردند و فرمودند برای نگهداری و جست و خیز و بازی این کودکان به فضای بیشتری نیاز است. هیات مدیره باید برای اداره این مرکز همکاری، کمک و مشارکت مردم را جلب کند. علیاحضرت شهبانو از مرکز پزشکی پهلوی وابسته به دانشگاه فردوسی بازدید کردند و هنگام بیمارپرسی دستورهایی برای گسترش بخش‌های کودکان دادند. سپس علیاحضرت شهبانو از مجتمع رفاهی جمعیت بهزیستی و آموزشی فرح پهلوی بازدید کردند.
علیاحضرت شهبانو به ساختمان نوین « شبه خانواده‌ای » که از تیر ماه ۹ فرزند جمعیت از آن بهره‌مند می‌شوند وارد شدند. در این مرکز به آگاهی شهبانوی ایران رسید که هم اکنون در ۱۴ یکان آموزشی جمعیت در استان خراسان ۶۵۸ کودک و نوجوان نگهداری می‌شوند و آموزش‌های حرفه‌ای می‌بینند. شبه خانواده یکان کوچکی است که برای زندگی نوجوانان جمعیت در جاهای گوناگون کشور دایر می‌شود و جمعیت کوشش دارد در این یکان‌ها فرزندان جمعیت زندگی خانوادگی طبیعی داشته باشند. علیاحضرت پس از بازدید از بخش‌های گوناگون ساختمان این « شبه خانواده » ، پس از دیدن دست‌افشانی و پایکوبی کودکان برای گرامی‌داشت ورود علیاحضرت، به پهنه برابر ساختمان شبانه روزی رفتند و به تماشای ژیمناستیک کودکان ورزشکار شبانه‌روزی نشستند. این کودکان سال گذشته در مسابقه‌های ژیمناستیک خردسالان در سراسر کشور به جایگاه نخست دست یافتند.علیاحضرت شهبانو کودکان را مورد مهربانی مادرانه خود قراردادند و توجه به ورزش را در تعالی جسم و روح کودکان موثر خواندند.
علیاحضرت شهبانو یکی از فرزندان جمعیت را برای انجام گفتگویی برای چاپ در نشریه شبانه‌روزی پذیرفتند. علیاحضرت شهبانو در این گفتگو فرمودند: که مدیریت مراکز آموزشی و رفاهی در کیفیت این مراکز نقش اساسی را دارد و اظهار امیدواری کردند که جمعیت بهزیستی و آموزشی فرح پهلوی در کلیه مراکزی که دارد با بهره‌گیری از مدیران با تجربه و ورزیده از کیفیتی خوب برخوردار باشد. علیاحضرت شهبانو برای همه فرزندانشان در جمعیت تندرستی، خوشبختی و توفیق خدمت به شاهنشاه آریامهر و میهن را آرزو کردند.
بازدید از خواف و روستاهای پیرامون ۱۴ اردیبهشت ماه
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو بامداد ۱۴ اردیبهشت ماه از پروژه‌های عمرانی و برجای ماندنی‌های تاریخی (آثار تاریخی) خواف در ۳۰۰ کیلومتر مشهدی بازدید کردند. اعلیحضرتین پس از ورود به خواف در جیپ روباز رهسپار بازدید از مرکز بهداری و بهزیستی و تاریخی غیاثیه خواف شدند. مردم خواف با ابراز شور و هیجان به پیشباز اعلیحضرتین در خیابان‌ها ایستاده بودند. اعلیحضرتین در جیپ روباز دو بار از خودرو پیاده شدند و با مردم درباره دشواری‌های روستاهای پیرامون خواف چون خرگرد و سنگان به گفتگو پرداختند. شاهنشاه فرمودند با کان‌های زیرزمینی آهن و مس در آن منطقه دشواری نداشتن یکان‌های تولیدی و صنعتی از میان برداشته خواهد شد.
شاهنشاه آریامهر در گفتگو با قدرت اله تیموری کشاورز سنگان از چگونگی آموزش و پرورش پرسش فرمودند. وی به آگاهی همایونی رساند که روستای سنگان با وجود جمعیت کم دارای دبستان و مدرسه راهنمایی است. رویهم رفته ۶۰۰ دانش آموز در مدرسه‌های سنگان درس می‌خوانند و نیاز به مدرسه‌های بیشتری است. مردم سنگان از پیشگاه ملوکانه استدعا دارند که در مورد تجهیز و اداره درمانگاهی که فعلا از سوی سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی در این روستا دایر شده اوامری صادر فرمایند.
اعلیحضرتین در جای دیگری در راستای خواف به خرگرد در برابر گروهی از دانش‌آموزان دبستان جامی خرگرد با مدیر این دبستان که ۱۱۲ نوآموز دختر و پسر دارد درباره تغذیه رایگان در این روستا پرسش کردند. قدرت اله تیموری به آگاهی همایونی رساند که دانش‌آموزان هر روز از تغذیه رایگان بهره‌مند می‌شوند. آنگاه اعلیحضرتین پس از دیدار از بنای تاریخی خواف به روستای سلامی وارد شدند و ناهار را در کوشک سلامی که بنای کهن دوره تیموریان است و در سال ۱۳۲۴ کند و کاو و پیدا شده است، خوردند.
سپس اعلیحضرتین در ساعت ۴ پس از نیمروز از پروژه‌های عمرانی و آثار تاریخی خواف بازدید کردند و به مشهد بازگشتند. شاهنشاه در این بازدید از خواف و روستاهای پیرامون آن دستوراتی درباره آسان ساختن واگذاری وام به کشاورزان روستای سنگان، بازسازی مسجد خرگرد و حوزه علمیه آن، گسترش و بهبود درمانگاه بخش خواف دادند
در فرودگاه مشهد علیاحضرت شهبانو در آیین رسمی از سوی شاهنشاه آریامهر از مشهد به سوی تهران پرواز کردند. علیاحضرت شهبانو در آیین پسواز فرزندان جمعیت بهزیستی و آموزش فرح پهلوی را که در آنجا گرد آمده بودند را مورد مهربانی مادرانه خویش قراردادند. شاهنشاه آریامهر پس از پسواز علیاحضرت شهبانو از فرودگاه رهسپار کاخ ملک آباد شدند.
شاهنشاه آریامهر در روز ۱۵ اردیبهشت ماه از مشهد به قوچان رفتند و از برنامه‌های عمرانی قوچان بازدید کردند و در پایان به مشهد بازگشتند.
روز ۱۶ اردیبهشت ماه شاهنشاه آریامهر پیش از نیمروز از نمودارها و گزارش‌ها و نخشه‌های پروژه‌های عمرانی و آبادانی استان خراسان که در کاخ ملک آباد سازمان داده شده بود دیدن فرمودند. به هنگام بازدید شاهنشاه از بخش‌های گوناگون مدیران کل و رییس‌های سازمان‌های دولتی چگونگی انجام پروژه‌ها و برنامه‌های در دست انجام به آگاهی همایونی رسانده شد. شاهنشاه آریامهر به هنگام بازدید نمودارها، رهنمودهایی بر این پایه و اساس دادند:
- پرهیز از وابستگی افزاینده بر گاز طبیعی برای تولید برق، بهره‌گیری از نیروی اتمی و خورشیدی در صنعت، برانگیزاندن روستاییان در شرکت در پروژه‌ها و برنامه‌های زیربنایی و از میان برداشتن روحیه اینکه دولت همه کار را انجام دهد. باید به ضریب اطمینان قوی‌تری متکی بود برای نمونه در ارزیابی روند رشد جمعیت خراسان و به خصوص مشهد سنجش‌های کنونی خوش‌بینانه است.
- جمعیت مشهد که باید تبدیل به یکی از پیشرفته‌ترین شهرهای جهان شود در پانزده سال آینده از یک میلیون و هشتصد هزار تن که مورد پیش‌بینی است فراتر خواهد رفت در این صورت طبیعی خواهد بود که امکاناتی که برای یک میلیون و هشتصد هزار تن فراهم می‌شود در رفع نیازهای جمعیت واقعی مشهد که بدون شک بیش از این خواهد بود غافل خواهد ماند. کمبود آب از موضوع‌های پایه‌ای مورد نگرانی پیوسته همایونی است.
- شاهنشاه پافشاری فراوان بر جلوگیری از به هدر رفتن منابع آب از راه آبیاری قطره‌ای و دوباره استفاده کردن از آب مصرفی به ویژه در بخش کشاورزی و صنعتی نمودند. و اینکه تا پنج بار می‌توان آب مصرف شده را بازیافت و به شیوه‌هایی با هزینه کم و با به شمار آوردن شرایط به کار گرفت.
شاهنشاه آریامهر در روشن ساختن برنامه‌ای که استان خراسان را به یک قطب صنعتی مهم دگرگون خواهدساخت از بنیاد کارخانه خودرو سازی در مشهد، ذوب‌آهن در نیشابور، مرکز بزرگ صنایع فولاد در اسفراین یاد کردند. شاهنشاه آریامهر دستور دادند برای بررسی‌های ساخت نیروگاه در استان خراسان منطقه‌ای که زلزله‌خیز نباشد برگزیده شود. اعلیحضرت درباره کمبود خانه و آپارتمان و افزایش بی‌رویه اجاره خانه فرمودند: این مسئله را تنها از راه خانه سازی بسیار گسترده می‌توان حل کرد چه طمع فروشندگان خانه و آپارتمان‌ها را ترغیب به گرفتن بهای چند برابر هزینه تولید بابت املاکشان می‌کنند. در صورتی که تولید آینده موجب فراوانی عرضه مسکن گردد زمانی خواهد رسید که مردم به اقتضای فراوانی دیگر هر قیمتی را نخواهند پذیرفت در نتیجه نرخ‌های خارج از قاعده امروز خواهد شکست و آن وقت طمع‌کاران زیان خواهند دید. درباره تغذیه رایگان شاهنشاه آریامهر فرمودند کودکان از خوراکی‌های گوناگون محلی بیشتر بهره گیرند و با ایجاد سردخانه‌های بی شمار استان امکان خواهد یافت که مقدار زیادی میوه برای کودکان همیشه ذخیره داشته باشد.
شاهنشاه آریامهر درباره هموندان حزب رستاخیز ملت ایران پرسش کردند که آیا نشست‌های گفت و گو با روشنی و آزادی مطالب را پیش می‌کشند و فرمودند: در ایران مانعی برای ابراز اختلاف سلیقه و نظر در امور جاری کشور وجود ندارد و تشکیلات ملی حزب این امکان را می‌دهد که بدون درگرفتن غوغا و تشنج که در جریان‌های سیاسی کشورهای دیگر مشاهده می‌شود امور مملکتی با صداقت و صراحت مورد بحث و بررسی قراربگیرد. نبودن تشکیلات مشابه کشور ما در کشورهای دیگر موجب کشمکش‌های طبقاتی شده است و ایران با ایجاد یک خانواده سیاسی متشکل از بروز چنین گسیختگی‌های زیان‌آور جلوگیری کرده است.
مصاحبه با شاهنشاه آریامهر ۱۶ اردیبهشت ماه
شاهنشاه آریامهر پس بازدید از نمودارها و گزارش‌ها و نخشه‌های پروژه‌های عمرانی و آبادانی استان خراسان در کاخ ملک آباد در مصاحبه‌ای در فرمودند:
- راجع به رسیدگی به امور مملکتی ما الان به دو موضوع برخورد می‌کنیم یکی پیشرفت خیلی سریع و فوق‌العاده مملکت و ایجاد کار و بازار کار در شهرها و بالارفتن دستمزدها و تخلیه دهات از تعداد زیادی از کارگرانشان و شکایت آنهایی که در دهات ماده‌اند، آنهایی که به اسم خرده مالک مانده‌اند و کمتر در شرکت‌های تعاونی. چند سال پیش یادم هست که ما امید و آرزیمان این بود که یک روزی جمعیت مملکت تناسب‌اش درست معکوس بشود یعنی در آن موقع می‌گفتم ۷۵٪ جمعیت مملکت در دهات زندگی می‌کنند به عنوان روستایی و آن موقع می‌گفتم که فقط ۲۵ درصد در دهات بمانند و باقی در شهرها - خوب خیلی به سرعت دارد این کار خود به خود انجام می‌شود چیزی که به اشکال ما اضافه می‌کند این است که ۵ درصد جمعیت مملکت زیر ۱۵ سال هستند یعنی خارج از بازار کار و فعالیت یعنی که اینها فقط باید بخورند و انشااله درس بخوانند و یک چیزی یادبگیرند ولی همین ضعف ۱۰ سال دیگر تبدیل به یک قدرت فوق‌العاده خواهد شد و مملکت ایران تبدیل به یک مملکت جوان و تولیدکننده خواهد شد که بازار کارش به وسیله این جمعیت فعال و تاحدی ما هر در کار خودشان اداره خواهد شد. البته این وضعیت در خراسان مثل همان مسافرت به آذربایجان - کرمانشاه و غرب کشور تکرار همان مطالب است کمبود جمعیت کار حقوق کارگر در شهرها خیلی بالارفته و درآمد کشاورزان به نسبت درآمد کارگران و شهرنشینان فعلا پایین است راه جبران این کار تبدیل کشاورزی سنتی ایران کم کم به کشاورزی صنعتی است و بهره‌برداری حداکثر از سطح زیر کشت به وسیله آبیاری بهتر و صرفه‌جویی در آب و دادن کود لازم و استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی که ماشین کم کم جای نفر را که گران تمام می‌شود بگیرد البته باز هم همین موضوع کمبود مدارس مطرح است. بعضی مدارس در مشهد سه شیفته کار می‌کنند که باز هم کم است. تعداد آموزگار و دبیر کم است. یک مرتبه جمعیت محصل مشهد از پارسال تا امسال دو برابر شده و مسلما در عرض یک سال تعداد مدارس یا دبیر و آموزگار دو برابر نمی‌تواند بشود. راه علاجش این است که یک راه کارهای موقتی پیدا بکنیم برای همین سه شیفته و حتی چهار شیفته کردن کار مدارس و ساعت تدریس آموزگاران و دبیران تا اینکه هر چه زودتر دست به کار بشویم و مدارس لازم را بسازیم و دبیر لازم را استخدام بکنیم و باز موضوعی که اینجا مثل سایر نقاط مملکت مطرح بود موضوع راه‌های روستایی است که کم است با این کمبود کارگر راه‌های روستایی را امیدواریم که بتوانیم با خودیاری مردم انجام بدهیم.
- همین دهاتی که می‌خواهند وصل بشوند به شهرها چرا مردم به یک طریقی در این کاری که به نفع خودشان است شرکت نکنند بعد موضوع تمدن و تقاضاهایی است که خود مردم دارند برای تلفن برای برق - برای گاز که اینها تمام برنامه‌هایی است که در برنامه پنجم و ششم و هفتم مملکت باید تمام این کارها را در نظر بگیرند و انجام بدهند تا اینکه برسیم به دروازه‌های تمدن بزرگ سپس می‌بینم که از هر لحاظ کار و فعالیت و کوشش هست میل و استقبال از طرف مردم هست و کمبود افراد ماهر و متخصص هم هست و انسان هر چه فکر بکند فقط به یک راه حل می‌رسد و آن این است که ایرانی در این فاصله چند سالی که در تاریخ ایران اتفاقا پیش آمده باید مسلما بیشتر کاربکند هیچ راه حل دیگری هر چقدر هم بگردیم پیدا نخواهیم کرد مگر اینکه برسیم به این نتیجه که فکر بکنیم وظیفه ملی و در واقع لذت شخصی ما در این چند سالی که در پیش داریم این است که لازم باشد دو برابر کار عادی را انجام بدهیم تا اینکه نتیجه‌ای که باید بگیریم گرفته بشود. حالا من شخصا فکر می‌کنم که کار خودش یک لذتی دارد که انسان وقتی به خصوص نتیجه کارش را ببیند اصلا خستگی را حس نمی‌کند و محسوس نیست اضافه بر اینکه روی یک وظیفه ملی هم می‌شود.
- آن طوری که من می‌بینم احساساتی که در این مردم ایران می‌بینم این احساسات نمی‌تواند توام با احساسات میهنی نباشد پس ما تمام عوامل تشویق‌کننده‌ای که مملکت ما را به سطح کشورهای مترقی جهان برساند داریم و موضوعی که گفتم اشکال کارها موضوع جمعیتی است که ۵۰ در صد آن زیر پانزده سال است و فعلا کمبود جمعیت ماهر در تمام زمینه‌ها هست که این را به وسیله ایجاد مدارس حرفه‌ای و کار اضافی مردم جبران می‌کنیم.
- استان خراسان خصوصیات جدیدی هم پیداکرده علاوه بر آب و هوای لطیف و خوش و استعداد کشاورزی - گاز زیادی هم پیدا کرده است و به تازگی در حاشیه کویر معادن فوق‌العاده غنی ذغال‌سنگ پیدا شده است که این مژده بزرگی است برای آینده صنعتی این مملکت. مطمئن هستم که خراسان با اهالی خوب و فکر می‌کنم سالم به خصوص و کاری خیلی سریع مراحل پیشرفت و ارتقا طی بکند.
خبرنگار از اعلیحضرت پرسید مساله‌ای را مطرح فرمودید و آن احساسات مردم است و اینکه مردم در گفتگوهایی که با شاهنشاه دارند خیلی صریح‌تر راستگوتر و با صداقت‌تر مطالب را در میان می‌گذارند.
شاهنشاه آریامهر فرمودند:
- البته ممکن است برای اینکه هم فهم‌شان بالارفته و هم می‌دانند برنامه‌ریزی‌هایی که ما می‌کنیم و هدف‌هایی که ما داریم یا هفده ماده انقلاب یا هر صحبتی یا هر نطقی از ما می‌شود می‌بینند که برای اعتلای خودشان است این مسلما ذهن آنها را به این موضوع باز می‌کند که اگر ما هر نقشه‌ای و هر طرحی که می‌ریزیم برای بالابردن زندگی خودشان است و چون ذهنشان هم باز شده یا سواد پیداکرده‌اند یا به هر صورت می‌خوانند، به رادیو گوش می‌کنند و یا تلویزیون را هم می‌بینند و یا می‌شنوند، چون اختیاجی به سواد هم ندارند طبعا در آنها تاثیر کرده در طرز برخورد آنها به سئوال‌ها و به همان تناسب به طرز جواب دادنشان، البته این هم موضوع تشویق‌کننده‌ای و از طرف دیگر می‌رساند که هیچ نوع وحشتی و ملاحظه‌ای از گفتن مطالبشان ندارند چون همه در کوشش مرام‌های مملکت ما قراردارند و به یک طریقی در کارهای مملکت شرکت می‌کنند ، چه د رانجمن ده و یا در تعاونی‌ها، در کانون‌های حزبی به هر صورت می‌دانند که خود اینها یک نوع وارد مسئولیت‌های مملکتی شده‌اند.