انرژی - برنامه عمرانی پنجم
| برنامه‌های عمرانی کشور | تصمیم‌های مجلس | برنامه عمرانی پنجم ۱۳۵۲ - ۱۳۵۶ |
سهم مصرف انرژیهای تجارتی از ۹۶،۷ درصد در سال ۱۳۵۱ به ۹۸،۸ درصد کل مصرف انرژی در سال ۱۳۵۶ افزایش خواهد یافت.
جدول شماره ۱ تا ۴ کیفیت مصرف انواع انرژی را در ایران نشان می‌دهد.
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۳۷۰ الی ۴۳۷۳
عرضه و تقاضای انرژی در برنامه پنجم
طی برنامه پنجم عمرانی تغییرات اساسی و مهمی در عرضه و تقاضای انرژی ایران روی خواهد داد: الف - گاز طبیعی یکی از منابع اصلی انرژی در اقتصاد ایران خواهد شد و سهم آن از ۱۸ درصد در ۱۳۵۱ به ۲۷،۵ درصد کل مصرف انرژی در ۱۳۵۶ می‌رسد و مقدار مصرف آن به عنوان سوخت ۳ برابر خواهد گردید. گاز طبیعی بیش از پیش جانشین مواد نفتی می‌شود و بعضی از عواملی که این‌جایگزینی را الزام‌آور می‌سازد می‌توان به شرح زیر خلاصه نمود:
- - افزایش تولید نفت همراه با افزایش تولید گاز طبیعی است. اگر گاز تولید شده مصرف نگردد باید سوزانده شود که اتلاف یک ثروت گرانبهای ملی‌خواهد بود.
- - تولید و مصرف انواع فرآورده‌های نفتی در ایران متوازن نیست و مصرف زیاد و نامتعادل فرآورده‌های میان تقطیر (نفت سفید، گازوئیل، نفت جت و‌غیره) موجب افزایش هزینه تولید فرآورده‌های مزبور می‌گردد در حالی که گاز طبیعی به خوبی می‌تواند در تعدیل نسبت مصرف فرآورده‌های میان تقطیر‌مؤثر باشد.
- - مصرف و ازدیاد مصرف گاز طبیعی در جلوگیری از افزایش آلودگی هوا که نتیجه مصرف فرآورده‌های نفتی است اثر فراوان دارد.
- - افزایش مصرف گاز طبیعی، تجدید نظر در نرخ فرآورده‌های نفتی و هماهنگ کردن نرخ انواع فرآورده‌های نفتی را با هزینه تولید امکان‌پذیر می‌سازد.
ب - سهم ذغال‌سنگ در اقتصاد ایران که در ده‌ساله اخیر به علت ثابت بودن مقدار مصرف در حال تنزل بوده‌اند کمی افزایش خواهد یافت و علت این‌امر استفاده از ذغال‌سنگ برای مصارف انرژی و تبدیل ذغال‌سنگ خاکستردار برای تولید نیروی برق است.
پ - تولید نیروی برق آبی در دوره برنامه پنجم دو برابر می‌گردد ولی از لحاظ درصد نسبت به کل انرژی تولیدی تغییری حاصل نخواهد شد.
ت - مصرف انرژیهای غیر تجارتی که در گذشته قسمت قابل ملاحظه‌ای از انرژی مصرفی کشور را تشکیل می‌داد، در سال ۱۳۵۶ به ۱،۲ درصد انرژی‌مصرفی کاهش خواهد یافت و پیش‌بینی می‌شود که انرژیهای مزبور در پایان برنامه ششم عمرانی دیگر نقشی در اقتصاد انرژی ایران نخواهد داشت.
ث - امکان استفاده از انرژی هسته‌ای برای تولید نیروی برق و شیرین کردن آب شور دریا طی برنامه پنجم عمرانی مورد بررسی اساسی قرار خواهد‌گرفت.
خط مشی‌ها و سیاستهای اجرایی
خط مشی‌ها و سیاستهای اجرایی صنایع انرژی ایران در دوره برنامه پنجم عمرانی به شرح زیر تعیین می‌گردد:
الف - با توجه به حیاتی بودن مسئله آلودگی هوا و تأمین بهداشت و سلامت جامعه و به منظور تعدیل نسبت مصرف فرآورده‌های نفت و احداث‌پالایشگاه‌های ساده‌تر و کاهش سرمایه‌گذاری در ایجاد تأسیسات تولید و عرضه انرژی و لزوم حفظ منابع ملی کشور، کوشش پی‌گیری برای استفاده از‌گاز طبیعی جهت مصارف صنعتی و خانگی و تجاری به عمل خواهد آمد.
ب - به منظور ایجاد همآهنگی در عرضه و تقاضای انواع انرژی و پیروی از یک سیاست انرژی مطلوب اقدامات زیر انجام خواهد شد:
- - بررسی‌های مستمر در عرضه و تقاضای انواع انرژی صورت خواهد گرفت.
- - شرایط و وسیله مؤثری جهت هماهنگی در تأمین و عرضه انواع انرژی فراهم خواهد شد. به منظور ایجاد هماهنگی در عرضه انواع انرژی و فعالیت‌سازمانهای صنایع انرژی، در برنامه چهارم تشکیل شورای انرژی کشور پیشنهاد شده بود. این شورا در اوایل برنامه چهارم تشکیل شد ولی فعالیت آن‌ادامه نیافت.
با توجه به بررسیها و مطالعاتی که به عمل آمده و با توجه به تجربه ناموفق تشکیل شورای انرژی، یک نظام متمرکز و مؤثر جهت ایجاد هماهنگی در‌اعمال سیاست جامع انرژی و انجام فعالیتهای سازمانهای صنایع انرژی به وجود خواهد آمد.
پ - با توجه به سرمایه‌گذاریهایی که تا کنون در صنایع انرژی ایران (نفت، گاز و برق) به عمل آمده، باید منابع مالی لازم برای سرمایه‌گذاری در توسعه‌تأسیسات مورد نیاز توسط سازمانهای صنایع انرژی فراهم گردد.
ت - از آنجا که عرضه گاز طبیعی در روستاهای مسیر شاه لوله گاز و نیروی برق در مراکز روستایی کشور و توسعه نفت‌رسانی به روستاها از نظر‌اجتماعی حائز اهمیت است و از آنجا که ممکن است ایجاد تأسیسات سوخت و برق در روستاها تا مدتی اقتصادی نباشد لازم است سرمایه‌گذاری در‌نواحی مزبور طی برنامه پنجم از اعتبارات عمرانی تأمین گردد.