اعلامیه مشترک گفتگوهای ایران - شوروی ۱۲ تیر ۱۳۴۴ دست‌آورد سفر اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر به اتحاد شوروی
| دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران | سفرهای رسمی محمدرضا شاه پهلوی | درگاه محمدرضا شاه پهلوی |
اعلامیه مشترک گفتگوهای ایران - شوروی ۱۲ تیر ۱۳۴۴ دست‌آورد سفر اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی به اتحاد شوروی
ساعت ۹ شامگاه ۱۲ تیر ماه ۱۳۴۴ اعلامیه مشترک ایران و شوروی در یک زمان در تهران و مسکو به چاپ رسید.
بنا به دعوت هیات رییسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و دولت شوروی، اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه و علیاحضرت فرح پهلوی شهباوی ایران از تاریخ ۳۱ خرداد ماه تا ۱۲ تیر ماه ۱۳۴۴ (۲۱ ژوئن تا ۳ ژوییه ۱۹۶۵) از اتحاد شوروی بازدید رسمی فرمودند.
در مدت اقامت در اتحاد شوروی، شاهنشاه و شهبانو و همراهان علاوه بر مسکو از لنینگراد، ولگوگراد، سوردلوفسک، ایرکوتسک، براتسک، ناحیه بایکال، سیمسفروپل و یالتا دیدن نمودند و در شهر مسکو از آرامگاه و. ای . لنین دیدن و تاج گلی نثار کردند.
طی مسافرت در اتحاد شوروی اعلیحضرتین فرصت داشتند که با زندگی مردم شوروی آشنا شوند و بعضی تاسیسات صنعتی و هم چنین موسسات علمی و فرهنگی اتحاد شوروی را بازدید فرمایند.
در کلیه نقاط نسبت به مهمانان عالی قدر احساسات گرمی که نمونه احساسات دوستانه مردم شوروی نسبت به مردم ایران بود ابراز گردید.
طرفین مذاکره
در مسکو مذاکراتی بین شاهنشاه ایران و رهبران مملکت شوروی صورت گرفت. در این مذاکرات همراهان معظم‌له عبارت بودند از آقایان: عباس آرام وزیر امور خارجه ایران - امیراسداله علم نخست وزیر اسبق و رییس دانشگاه پهلوی - مهندس منصور روحانی وزیر آب و برق ایران - طهمورث آدمیت سفیرکبیر شاهنشاهی در اتحاد شوروی و از طرف اتحاد شوروی اشخاص ذیل شرکت داشتند آقایان: ل. ی. برژنف - آ. ن. کاسیگین - آ. ای. میکویان - ن. ک. ایگناتف معاون صدر هیات رییسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی - پ. ف. اوماکو معاون رییس شورای وزیران اتحاد شوروی - آ. آ. گرومیکو وزیر خارجه اتحاد شوروی - س. آ. اسکاچکوف رییس کمیته دولتی شورای وزیران اتحاد شوروی مربوط به امور اقتصادی خارجی - ک. ت. زایتسف سفیرکبیر اتحاد شوروی در ایران - س. پ. کیک تیف رییس اداره کشورهای خاورمیانه در وزارت خارجه اتحاد شوروی.
محیط حسن تفاهم
مذاکرات در محیط حسن تفاهم و حسن نیت متقابلی انجام یافت و پیرامون مسایل مربوط به توسعه بیش از پیش مناسبات ایران و شوروی و همچنین پاره موضوعات بین‌المللی مورد علاقه طرفین تبادل نظرهای سودمندی به عمل آمد.
مذارکات نشان داد که طرفین نسبت به لزوم سعی و کوشش همه جانبه برای کاهش تشنجات بین‌المللی و استقرار صلح پایدار عقیده مشترک دارند.
طرفین مشترکا اظهار نظر کردند که روابط ممالک دارای نظام‌های مختلف اجتماعی باید بر اساس اصول همزیستی مسالمت آمیز که با منافع حیاتی ملت‌های ایران و اتحاد شوروی هم مطابقت دارد برقرار بشد.
شاهنشاه ایران و رهبران اتحاد شوروی عقیده دارند که حصول موافقت درباره خلع سلاح عمومی و کامل تحت نظارت موثر بین‌المللی من جمله منع استعمال سلاح اتمی نقش بزرگی در تحکیم صلح عمومی ایفا خواهد کرد و منابع مادی بسیاری را برای توسعه اقتصادی کشورهایی که اخیرا در راه توسعه مستقلا گام بر می‌دارند آزاد خواهد ساخت.
طرفین نسبت به تقویت سازمان ملل متحد به عنوان عامل موثر در تامین صلح و امنیت جهانی بر اساس رعایت دقیق منشور سازمان ملل متحد اهمیت خاصی قایل هستند.
تقبیح استعمار
شاهنشاه ایران و رهبران اتحاد شوروی استعمار را به هر صورت و شکلی که باشد تقبیح می‌نمایند و موکدا اجرای بی قید و شرط اعلامیه مربوط به اعطای استقلال به کشورها و ملل مستعمره مصوب مجمع عمومی سازمان ملل مورخ چهاردهم دسامیر ۱۹۶۰ را خواستار گردیدند و پشتیبانی خود را از کشورها و مللی که برای آزادی ملی و استقلال سیاسی و اقتصادی خود مبارزه می‌کنند اعلام می‌دارند.
طرفین تامین ترتیب عادلانه را در مناسبات اقتصادی بین‌المللی ضروری می دانند تا بهترین امکانات برای توسعه اقتصادی تمام کشورها فراهم شود.
شاهنشاه و رهبران اتحاد شوروی اجرای سریع تصمیمات کنفرانس توسعه و بازرگانی سازمان ملل متحد را خواستار و پشتیبانی خود را از اقدامات ثمربخش برای تسهیل توسعه تجارت کشورهای در حال رشد اعلام می‌دارند.
طرفین با نگرانی خاصی تشدید وخامت اوضاع جنوب شرقی آسیا و پاره نقاط دیگر جهان را خاطرنشان ساختند و هر یک نظرات خود را در این باره اظهار نمودند و موافقت داشتند که کلیه اختلافات بین‌المللی باید مطابق اصول منشور سازمان ملل متحد به طور مسالمت‌آمیزی حل و فصل شود.
روابط ایران و شوروی مورد بحث و مذاکره قرارگرفت و طرفین با رضامندی متذکر شدند که مناسبات ایران و شوروی در جهت مساعدی در حال بسط و توسعه می‌باشد و موافقتنامه همکاری اقتصادی و فنی بین دو کشور که اسناد مصوب آن هنگام توقف اعلیحضرت همایون شاهنشاه در مسکو بین وزیران خارجه ایران و شوروی مبادله گردید با موفقیت اجرا می‌شود.
مسایل بازرگانی
طرفین برای توسعه باز هم بیشتر روابط و حسن همجواری بین دو کشور و بسط معتنابه همکاری اقتصادی و علمی و فنی و فرهنگی به نفع هر دو ملت آمادگی اعلام داشتند. طرفین هم چنین مسایل بازرگانی ایران و اتحاد شوروی را که بر اساس موافقتنامه طویل المدت مورخ ۳۰ خرداد ۱۳۴۳ (۲۰ ژوئن ۱۹۶۴) جریان دارد مورد بحث و مذاکره قرارداده و اظهار تمایل نمودند که از امکانات موجوده برای توسعه بیشتر تجارت به نفع هر دو کشور استفاده شود.
از طرف ایران به مناسبت واگذاری امکانات وسیعی برای ایران جهت عبور کالاهای ایران از طریق خاک شوروی منجمله استفاده از راه آبی ولگا - بالتیک که کوتاه‌ترین راه ترانزیتی بین ایران و عده‌ای از بنادر اروپا می‌باشد اظهار رضایت گردید. به منظور توسعه روابط فرهنگی و هنری و ورزشی بین ایران و اتحاد شوروی موافقت گردید که در آینده نزدیکی در تهران موافقتنامه فرهنگی بین دو کشور امضا شود.
مسافرت شاهنشاه ایران به اتحاد شوروی و تبادل نظر معظم‌له با رهبران اتحاد شوروی درباره مسایل مورد علاقه طرفین موجب تحکیم بیشتر حسن تفاهم و حسن همجواری بین دو کشور گردید و طرفین نسبت به ادامه تماس‌های شخصی رجال دو کشور اهمیت بسیار قایل بودند و عقیده داشتند که این تماس‌ها باید حفظ گردد و ادامه داشته باشد.